Als een dokter helpt hij muzikanten van hun klachten af. Maar dan binnen een kwartier. Henk Rensink meet als specialist blaasmuzikanten mondstukken aan.
Achter in het gebouw muziekhandel Van der Glas in Heerenveen liggen honderden mondstukken te glimmen in de zon. Voor de ruimte is een provisorische wachtkamer ingericht. Binnen zit Henk Rensink uit Apeldoorn. Hij reist door zes Europese landen, waaronder Nederland, om muzikanten een mondstuk aan te meten.
Volgens Rensink spelen veel blaasmuzikanten -beroeps of amateur- op een mondstuk dat ongeschikt voor ze is ,,De meesten blazen met een mondstuk dat toevallig bij het instrument zat. Een 'standaard' mondstuk. Maar niemand is standaard."
Iedere mond is anders. En daarom voert Henk een aantal testjes uit om een goed mondstuk te zoeken. Als een dokter kijkt hij naar de stand van het gebit, de tong, de kaaklijn en het gehemelte. Ook wordt de longinhoud gemeten en kijkt hij hoeveel druk de muzikant op het mondstuk uitoefent. Diverse haakjes, spiegeltjes en apparatuur komen er aan te pas, waarna Henk een paar mondstukken uitkiest die de muzikant mag proberen.
Rik Pietersma (19) uit Drachten speelt bugel en wil weten of zijn speelcomfort verbeterd kan worden. Uit een aantal testjes blijkt dat het mondstuk waar hij op speelt te scherpe binnenranden heeft. Hierdoor kun je lipblessures oplopen en het speelt onprettig. Henk denkt even na en haalt daarna drie mondstukken uit een koffer.
Rik probeert er een aantal en heft zijn wenkbrauwen tijdens het spelen. ,,Ik merk het verschil nu al", zegt hij enthousiast. En inderdaad, de klank van de bugel is ronder en voller.
Henk schrijft het advies op een briefje. Een soort doktersrecept, want dat briefje kan de blazer inleveren bij de balie van de muziekwinkel. Deze bestelt het en zo speelt de muzikant binnen korte tijd op een passend mondstuk.
Henks interesse voor mondstukken is naar eigen zeggen een uit de hand gelopen hobby. In de jaren zeventig deed hij veel onderzoek, een eigen mondstukkeninstituut in Apeldoorn werd een logische vervolgstap. Sindsdien komen de muzikanten van heinde en ver. ,,China, Japen, Australië, ze komen overal vandaan."
De diensten van Henk zijn uniek en daarom een uitkomst voor veel muzikanten. ,,Sommigen laten mondstukken maken in verre landen en hebben een koffer vol met mondstukken die net niet lekker spelen. Zonde van het geld." Een kwartiertje naar dokter Henk Rensink is voldoende.
Mondstukken op maat, Leeuwarder Courant 9 juli 2012
De wereldbefaamde mondstukkendokter Henk Rensink heeft een bezoek gebracht aan Bonheiden
Met zijn mobiele mondstukpraktijk reist hij heel Europa door om koper- en houtblazers te helpen met het aanmeten van een nieuw mondstuk. De Nederlander is de enige in Europa die dit werk doet. Maar vraag is er wel degelijk. Zelf op zoek gaan naar een beter mondstuk is voor een muzikant een omslachtig gedoe omdat er zoveel soorten en maten zijn. Ook goede begeleiding en produktinformatie zijn belangrijk. Het juiste mondstuk kan er zelfs voor zorgen dat een muzikant mooier en makkelijker speelt. Om hen van een tijdrovende zoektocht naar een nieuw mondstuk te sparen, konden muzikanten gisteren dus op persoonlijk mondstukadvies gaan. 25 lieten zich door de mondstukkendokter helpen, wat betekent dat het initiatief een groot succes was, want daarmee zat de agenda van de 'dokter' vol.
Het Laatste Nieuws-Mechelen-Lier, 28 april 2011
Henk Rensink uit Apeldoorn houdt spreekuur in Heerenveen
Henk Rensink uit Apeldoorn reist het hele land door met zijn mobiele mondstukpraktijk. Volgende maand komt hij voor de tweede maal dit jaar naar Heerenveen om blazers een nieuw mondstuk aan te meten. Hij is de enige in Nederland en eigenlijk de enige in Europa die dit werk doet. Het Friesch Dagblad maakte een aantal sessies mee a 35 euro per persoon. Een reportage. Door Ruurd Walinga.
De mobiele praktijk is op een zaterdag ondergebracht op de benedenverdieping van muziekhandel Van der Glas aan de Pastorielaan in Heerenveen. Op de bovenverdieping worden de muzikanten gastvrij ontvangen. Als ze moeten wachten is er koffie, en anders is het zo snel mogelijk het vragenformulier in vullen en 'naar beneden'. Tine Rensink, de vrouw van de mondstukspecialist, doet de ontvangst, een beetje administratie en zorgt er als een echte doktersassistente voor dat de gebruikte voorwerpen (mondstukken en meters) na elke sessie worden schoongemaakt.
Net voor de middag zijn Ad Wagemaker (61) uit Nieuw Niedorp en zijn muziekmaat Jan Nicolas Vader (67) uit Abbekerk aan de beurt. De twee Noord-Hollanders zijn speciaal de Afsluitdijk overgestoken om zich een nieuw mondstuk aan te meten. "Hoeven we niet helemaal naar Apeldoorn. Scheelt toch weer een eindje", Verklaren de mannen die beide bij het Noord-Hollands Ouderenorkest spelen en in de Niedorpse Fanfare. Vader speelt al vrijwel zijn hele leven op een blaasinstrument. "Al 59 jaar jong", vertelt de trompetspeler met gepaste trots. Nu het gebit er niet beter op wordt en de lippen niet meer zo strak staan als vroeger wordt het blazen wat moeilijker. Daarom voelt Vader wel wat voor een nieuw mondstuk. Hij had in de Muziekbode gelezen over het werk van Rensink en dat sprak hem wel aan.
Astma
Wagemakers speelt ook trompet. Hij is onlangs overgestapt van bugel naar trompet, legt hij uit. Vroeger was hij jarenlang beroepsmuzikant. Als toetsenist speelde hij in een dansorkest. "Ik heb nog met de drummer van Louis Armstrong gespeeld". Later gaf hij het bruisende muziekleven op en had hij een autorijschool. "Doe uw kiezen maar even op elkaar zodat ik uw tanden kan zien", onderbreekt Rensink het verhaal van Wagemakers. "Uw bovengebit valt voor uw ondergebit". Begint de Apeldoorner aan zijn snelle diagnose. "Uw luchtstroom gaat naar beneden en ketst dus op de onderkant van uw mondstuk. U heeft daardoor een indirecte aanzet. Om het maar oneerbiedig te zeggen: u speelt trompet als een bugelist die astma heeft".
De Noord-Hollanders lachen uitbundig om de diagnose van Rensink, maar geloven hem meteen. Zeker als hij verder gaat met zijn visie over de lippen van Wagemaker. De lipspieren verzuren doordat de bloedvaten te weinig zuurstof krijgen. Het instrument wordt vaak te stevig tegen de mond gedrukt. Dan wordt de druk in het mondstuk niet goed verdeeld. Vervolgens vraagt Rensink Wagemakers om zijn tong uit te steken. "U hebt een uitzonderlijke tong", constateert de 'mondstukdokter'. "U heeft zeker moeite met staccato-partijen?" Dat blijkt te kloppen. "Een lange tong is erg nadelig voor staccato gedeelten. U heeft een langere weg af te leggen bij de tongslag". Rensink noteert zijn bevindingen op een formulier en zegt ondertussen: "Een mondstuk heeft meer functies dan een instrument naar je mond zetten. Het zorgt voor de klank, de stemming, het uithoudingsvermogen, het hoogtebereik."
Rensink is ook benieuwd naar de longinhoud van de muzikanten. Vandaar dat Wagemaker even op een longfunctiemeter mag blazen. Een longcapaciteit van 3,4 liter is meer dan genoeg voor een trompetspeler. 3 is namelijk al voldoende. "U heeft dus nog wat over."Iemand die een bastuba speelt daarentegen heeft wat meer longinhoud nodig: 4,8. Verder kijkt Rensink nog even als een heuse tandarts in de mond van elke klant. Het kleine mondspiegeltje ontbreekt daarbij niet. Over tandartsen gesproken. Rensink vindt dat deze specialisten te weinig aandacht hebben voor muzikanten. Ze beseffen niet dat een verandering aan het gebit enorme gevolgen kan hebben voor een koper- of houtblazer. "Tandartsen beschouwen het gebit vaak slechts als een functioneel kauwsysteem dat er een beetje esthetisch uit moet zien. Ze realiseren zich niet dat elke verandering gevolgen kan hebben voor blazers. Ik heb er ooit nog eens een artikel aan gewijd."
Na alle onderzoeken krijgt Wagemaker na 25 minuten een briefje met het merk mondstuk dat het beste bij hem past. "Bij elk instrument wordt een standaard mondstuk geleverd, maar dat kan immers niet. Er zijn ook geen standaardmensen. Elke mond is uniek en daarbij past een ander mondstuk." In het half uurtje pauze dat Rensink heeft, werkt hij snel wat Chinees eten naar binnen. Onderwijl vertelt hij dat hij onlangs nog een heel ontroerend moment meemaakte in zijn praktijk in Apeldoorn. "Een vrouw had een afspraak gemaakt en toen ik haar vroeg om een octaaf te spelen, schoot ze vol. Het was voor het eerst sinds het overlijden van haar vader dat ze weer speelde. Blazen heeft vaak ook iets therapeutisch. Je blaast iets van je af."
Sint Petersburg
In september vorig jaar had hij ook al zo'n bijzondere ervaring. In Rotterdam was toen een optreden van het World Orchestra for Peace onder leiding van Valery Gergiev, chef-dirigent van het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Bij dit concert zou ook koningin Beatrix aanwezig zijn. Het vredesorkest werd opgericht ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan van de Verenigde Naties. Het heeft de rol van ambassadeur voor de vrede. De musici, uit veertig landen, komen alleen samen voor concerten die de missie weerspiegelen. Op 8 september vorig jaar zou de beroemde hoornist Stanislav Tses uit Sint Petersburg optreden. Onderweg van Schiphol naar Rotterdam wordt in de trein zijn muziekinstrument gestolen. Paniek alom. Al gauw werd er een instrument gevonden, maar geen geschikt mondstuk. "Ik werd thuis gebeld met de vraag of ik kon voorzien in deze noodsituatie. Een paar uur later stonden er twee Russen met een begeleider bij me aan de deur. Toen ik een geschikt mondstuk voor hem had, vloog Stanislav Tses me om de hals. Wat was die man opgelucht. 's Avonds na afloop van het concert belde hij me op en vertelde dat het fantastisch was gegaan. Dat zijn mooie dingen. Een paar maanden later had ik nog een paar buitenlandse muzikanten. In dat wereldje vertellen ze elkaar dat verder."
Na de haastige lunch is Evert Tilstra (44) uit Sneek aan de beurt. Hij is nog maar anderhalf jaar muzikant, maar maakt serieus werk met zijn nieuwe hobby. En daar hoort een goed passend mondstuk bij, vindt Tilstra die bij de christelijke muziekvereniging Harmonie speelt en les krijgt op de muziekschool in Sneek. Zijn docent Tseard Verbeek is wat sceptisch over de theorie van Rensink, verklapt Tilstra. "En ik ha wat forums besjoen op ynternet en net elkien leauwt wat Rensink seit, mar it sprekt my wol aon. Ik bin benijd. Baat het niet dan schaadt het niet. Dochs?", verklaart Tilstra zijn bezoek aan de mondstukspecialist.
Tandpasta
Tilstra heeft het vragenformulier ingevuld en als Rensink vraagt of hij verder nog opvallende zaken te melden heeft, vertelt de Sneker dat het blazen vlak na het tandenpoetsen niet zo best gaat. Daar hebben veel meer muzikanten last van, stelt Rensink hem gerust. Tandpasta doet iets met de spanning van de lippen wat ongunstig is voor het blazen. Als Tilstra vertelt dat hij de laatste tijd wat sneller vermoeid is bij het blazen, wil Rensink weten of hij soms ook medicijnen gebruikt. "Veel medicijnen hebben als bijwerking dat ze spierverslappend werken en dus ook voor de lipspieren. Ook de pufjes die astmapatiënten hebben als bijwerking dat de spieren verslapt worden", doceert Rensink. Tilstra wordt ook aan een uitgebreid onderzoek onderworpen. Net als Wagemaker blijkt hij een indirecte aanzet te hebben. Dat komt niet zozeer omdat zijn bovengebit boven het ondergebit zit, maar omdat hij een hoog gehemelte heeft. "U heeft een downstream, een afbuigende luchtstroom en daardoor een indirecte aanzet. Probeert u dit mondstuk eens." De JK 3C wordt ingewisseld voor een MG3. "Een verschil van dach en nacht", juicht Tilstra. Voor de aardigheid mag hij nog enkele mondstukken proberen -Rensink heeft koffers vol meegenomen naar Heerenveen- maar de eerste keus blijft de beste. Als een dokter schrijft Rensink op een papiertje het merk van het mondstuk op en overhandigt dat aan de Sneker. "Mijn recept", verklaart hij. "Ik schrijf het op als advies. Ik verkoop geen mondstukken. Ik ben onafhankelijk; ik wil niet de schijnwekken dat ik baat heb bij de verkoop van bepaalde mondstukken."
Met zijn 'recept' in de hand probeert Tilstra even later bij Van der Glas zijn nieuwe mondstuk te kopen. De muziekhandel heeft tweeduizend mondstukken in voorraad van wel dertig a veertig verschillende soorten, legt directeur Wim van der Glas uit. Er komen bij zijn bedrijf nogal eens blaasmuzikanten om een nieuw mondstuk. "Wy jouwe se faak in oantal mei yn us oefencabine en dan moatte se mar wat utprobearje", zegt Van der Glas. Meestal zit er wel een geschikte bij. Als dat niet het geval is, adviseert Van der Glas de muzikanten naar het spreekuur van Rensink te gaan.
Afdruk
Na Tilstra is Hans Verschoor uit Groningen aan de beurt. Deze 66-jarige trombonist speelt in een jazzorkest en met het klimmen van de jaren wordt het blazen er niet gemakkelijker op. De lippen worden inderdaad wat rimpelig, constateert Rensink. Nadeel is dat de bloedvaatjes worden dichtgedrukt en daardoor minder zuurstof krijgen en dus gauw moe worden. Een afdruk van het mondstuk op de lippen is vaak een bewijs dat het mondstuk niet geschikt is. Er moet met te veel kracht gespeeld worden. Ook gaat er bij Verschoor wat lucht verloren. Wanneer de Groninger jazzmuzikant zijn 6.5 JK AL-mondstuk inwisselt voor een Courtois klinkt het meteen al veel voller, maar met een Denis Wick 6BS Heritage klinkt zijn trombone nog veel fraaier. Het mondstuk van deze Engelse fabrikant is van en geheel nieuw concept. Het heeft een dunnen wand waardoor het gemakkelijker resoneert en een dikke bodem zodat de trillingen langer worden vastgehouden. Denis Wick is de laatste tijd erg populair onder blazers.
Halverwege de middag probeert Grietje Kuiper uit Oosternijkerk zich een nieuw mondstuk aan te meten. De veertigjarige baritonblazer bij brassband UDI zou eigenlijk een nieuw instrument moeten hebben, maar de financiële situatie bij de vereniging is niet zodanig dat dit haalbaar is. Vandaar dat een nieuw mondstuk wellicht een optie is. Voor Kuiper is een bezoekje aan Rensink ook niet nieuw. Jaren geleden toe UDI nog een fanfare was en zij nog bugel speelde, was ze ook al eens bij de Apeldoorner. "Ik wit noch wol fan doe, dat ik dernei folle lekkerder blaze koe."
Mondstuk-specialist Henk Rensink houdt spreekuur in Heerenveen
RUURD WALINGA
Heerenveen - "Doet u uw kiezen maar op elkaar zodat ik uw tanden kan zien. U heeft een bijzonder gebit. Een neiging tot kruisbeet. Doe nu uw mond maar wijd open. Uw gehemelte is wat aan de hoge kant. Tussen een gemiddeld en een hoog gehemelte. Zou u een laag gehemelte hebben, dan zou u van nature gemakkelijker hoog kunnen spelen. Met een hoog gehemelte moet u zich extra inspannen in het hoge register."
Met de nauwkeurige blik van een tandarts onderzoekt Henk Rensink het gebit van Evert Tilstra. De 44-jarige trompetspeler uit Sneek is zaterdag naar muziekinstrumentenfabriek Van der Glas in Heerenveen gekomen waar Rensink een spreekuur mondstukaanmeting houdt.
Het lid van de christelijke muziekvereniging Harmonie blaast sinds anderhalf jaar op het instrument waar hij als jongetje al van droomde het eens te bespelen. Het kwam er nooit van en toen hij ouder was dacht hij dat les krijgen op de muziekschool niet meer mogelijk was. Tot hij in 2006 hoorde dat ouderen ook welkom waren op de muziekschool. In een jaar tijd kreeg Tilstra het trompetblazen aardig onder de knie en sinds de zomer van 2007 zit hij op het korps. De laatste tijd heeft hij echter wat moeite met de hoge gedeelten. Probeer eens een ander mondstuk, werd hem geadviseerd. Vandaar dat Tilstra naar het speciale Friese spreekuur is gekomen van de Apeldoornse mondstukspecialist.
Na een meting van de longfunctie, lipspanning en gehemelte en nog wat zaken krijgt Tilstra van Rensink het gedetailleerde commentaar: ,,U heeft een downstream, een afbuigende luchtstroom en daardoor een indirecte aanzet. Probeert u dit mondstuk eens." De JK 3C wordt ingewisseld voor een MG3. ,,Een verschil van dag en nacht", juicht Tilstra. Voor de aardigheid mag hij nog enkele mondstukken proberen, maar de eerste keus blijft de beste. Als een dokter schrijft Rensink op een papiertje het merk van het mondstuk op en overhandigt dat aan de Sneker. ,,Mijn recept", verklaart hij. ,,Ik schrijf het op als advies. Ik verkoop geen mondstukken. Ik ben onafhankelijk; ik wil niet de schijn wekken dat ik baat heb bij de verkoop van bepaalde mondstukken."
Tweeduizend
Met zijn ‘recept' in de hand probeert Tilstra even later bij Van der Glas zijn nieuwe mondstuk te kopen. De instrumentenfabriek heeft tweeduizend mondstukken in voorraad van wel dertig
à veertig verschillende soorten, legt directeur Wim van der Glas uit. Er komen bij zijn bedrijf aan de Pastorielaan nogal eens blaasmuzikanten om een nieuw mondstuk. "Wy jouwe se faak in oantal mei yn ús oefenkabine en dan moatte se mar wat útprobearje", zegt Van der Glas. Meestal zit er wel een geschikte bij. Als dat niet het geval is, adviseert Van der Glas de muzikanten naar het spreekuur van Rensink te gaan. Afgelopen zaterdag was het spreekuur met twintig personen helemaal vol. Er is een volgende gepland in april.